Վաչագան Սարգսյանի աշխարհը

Պոեզիան ոգեղեն մի պատվանդան է` կյանքի քաոսից վեր, որտեղից բանաստեղծն իր արծվենի հայացքով հսկում է շրջապատը, խոյանքով երբեմն մխրճվում մարդկության ոգեղեն տարածքները, զննում ու քննում նյութը, աշխարհը, նրան կապում տիեզերական անծայրության հետ, երբեմն տալիս պատգամներն ու վճիռները: Բանաստեղծը անցյալի, ներկայի և ապագայի կապերի ու հանգույցների վերլուծողն ու քննողն է, դրանք ամրացնողն ու քանդողը, իր ոգեղեն ու մտային ուժերով դրանց ընթացքն ու շարժումն իմաստավորողը:

Պոեզիայի առաքելությունը ոգեղեն է, նաև զգացմունքային, առավել քան զգացմունքային: Թող ոչ ոք չպարծենա իր գիտական նվաճումներով, դա էլ զգացմունքի արդյունք է:
Այս խոհերն ինձ պատեցին, երբ կրկին խորացա բազմաշնորհ մտավորական, գրող, հրապարակախոս, «9-րդ հրաշալիք» շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր Վաչագան Ա. Սարգսյանի բանաստեղծական աշխարհում: Պոեզիայի համաշխարհային օրվա նախօրյակին սրտաբուխ ընծայագրով նրանից ստացած (2013-ին հրատարակված) «Բանաստեղծություններ» խորագրով ժողովածուի «Ես և աշխարհը» բանաստեղծության`
Ես բարձր բռնել եմ աշխարհից,
ՈՒ աշխարհը տանում է ինձ
Հեքիաթի թռչունի նման
տողերը դաջվել են ուղեղումս, բայց խոհերս ու մտքերս միանգամից ժողովածուի «Աշխարհը և ես» բաժնից տեղափոխվում են «Աշխարհը և մենք» բաժին: Առաջինը բացվում է «Երջանկություն» բանաստեղծությունը` Վաչագան Ա. Սարգսյանի «Թե այս զույգերից որն է երջանիկ` Աստված գիտի» հարցադրումով, որ կարծես եզրահանգումն է նրա «Օրեր» բանաստեղծական շարքի: Ամեն մեկը երջանիկ է յուրովի, և իզուր ենք հաճախ տխրում կորցրածի կամ չարվածի համար, զլանում երջանիկ զգալ և ուրախանալ ունեցածով ու գնահատանքով: Խոհ ու գնահատանք, որ բազմիցս հնչել են հեղինակի ելույթներում, գեղարվեստական ու գիտահանրամատչելի գրքերում, դասագրքերում, ուսումնական և ուսումնաօժանդակ ձեռնարկներում, որոնց ընդհանուր թիվն արդեն հատել է 8 տասնյակի սահմանը: Վաչագան Ա. Սարգսյանը նաև մեկ տասնյակից ավելի թարգմանական գրքերի հեղինակ է: Այս ժողովածուն էլ ընդգրկում է Սերգեյ Գորոդեցկու, Դանիիլ Խարմսի և այլոց գործերի թարգմանություններ:
«Քառյակը բանաստեղծական մանրանկարչությունն է»,- խոսքերի հեղինակին չեմ հիշում, բայց անվերապահ կիսում եմ դրանց ճշմարտացիությունն ու ավելին, կարծում եմ, խոսքի քանդակը թևավոր է, նրա ազդեցությունը ավելի անմիջական է: Համոզվելու համար, որպես հավասարազոր փաստեր, արժե մտովի բացել Վաչագան Ա. Սարգսյանի հեղինակած`
Այս ի՞նչ գարում է. կարծես աշուն լինի,
Օդում պարում են դեռ տերևները հին,
Իմ սրտին մարում են ցոլքերը դեղին,
Քամին քշում է մահ, աչքերը` ահին
քառատողի փակագծերը և ավելացնել, որ նա նաև ժողովածուի գծանկարների հեղինակն է:
Ժողովածուում նաև գրական նմանակումներ ու ձոներ են: Ընթերցողի հյուրն են դառնում Գաբրիել Սունդուկյանի անմահ «Պեպո»-ն, Սիլվա Կապուտիկյանը, Հովհաննես Թումանյանը, Աշուղ Ղարաբաղցին...
Այս գրքում նաև սիրո պակաս չկա: «Բանաստեղծ սերը» բաժինը յուրովի է բացահայտում Վաչագան Սարգսյանի հոգին ու ընդգծում, որ բանաստեղծությունը մարդն է, իսկ մարդը ոճ է: ՈՒշագրավ է ընթերցողներիս ներկայացվող բանաստեղծություններ գրելու սարգսյանական բանաձևը:
Ավելին դժվարանում եմ ասել: Կարծում եմ` գրականագիտական և մասնագիտական գնահատականները չեն ուշանա: Իսկ ես, որպես ընթերցող, ավելի լավ է «Հայք-Հայաստան-Հայ» ճանապարհը մեկ անգամ էլ անցնեմ Վաչագան Սարգսյանի «Բանաստեղծություններ» ժողովածուի էջերով և մի պահ կանգ առնեմ 220-րդ էջում` «Հայք-Հայաստան-Հայ»: Ահա Վաչագան Սարգսյանի և մեր համատեղ ճանապարհը` հայի ճանապարհը.
«Մեկ են արդեն՝ ներկա, գալիք և անցյալ»:

Վաղարշակ ՂՈՐԽՄԱԶՅԱՆ

Մեկնաբանություններ